De eerste Haagse Vredesconferentie
In het maandblad Filatelie is onlangs een artikel gepubliceerd over het honderdjarig bestaan van het Vredespaleis in Den Haag. Een eeuw Vredespaleis. Wat was echter de aanleiding om een dergelijk instituut op te richten en waarom juist in Den Haag?
100 jaar Vredespaleis
Van ons bestuurslid Bé Buring kreeg ik onderstaande briefkaart. (afb. 2a en b)(Voor en achterkant van de kaart)
 |
 |
|
Hij vroeg mij, nadat hij de kaart had bestudeerd, of ik me in de geschiedenis wilde verdiepen. Waarom zes personen afgebeeld op een briefkaart uit 1899 waarop ook nog eens staat vermeld dat het gaat om een conferentie te Den Haag? Op de voorkant van de kaart zien we de foto’s van zes personen. Het zijn: Tsaar Nicolaas II, H. le Baron de Staal, F. von Martens, Léon Bourgois, Baron Paul H.B. Balluet d’Estournelles de Constant en vice admiraal Tiphau. Van laatstgenoemde heb ik helaas geen historisch materiaal, foto of afbeelding kunnen achterhalen.
 |
 |
|
Baron de Staal
F.von Martens
Léon Bourgois
Baron P.H.B Balluet
De Eerste Haagse Vredesconferentie vond plaats in 1899. Waarom werd deze conferentie eigenlijk gehouden? In het begin van de 19e eeuw probeerden burgers in verschillende landen vredesbewegingen op te richten. Ze waren het beu om maar steeds weer met een oorlog te worden geconfronteerd. De ene oorlog was nog niet afgelopen of op een andere plaats vochten al weer vorsten tegen elkaar. Maar omdat de burgers geen zitting hadden in de regering van hun land of staat kwamen de vredesbewegingen niet van de grond. Het kiesrechtwas nog vrijwel onbekend. In 1829 richtte een voormalige kamerheer van Napoleon, Jean-Jacques de Sellon, te Geneve de Société de la Paix op. Dit was de eerste officiële organisatie die zich inzette voor de vrede. In diverse landen werd dit voorbeeld gevolgd maar nog niet in Nederland. De Nederlandse burgers kwamen pas in actie toen ze op de hoogte werden gebracht van de gruwelijkheden die hadden plaatsgevonden tijdens de Duits-Franse oorlog van 1870. Helaas leverden de acties nog niet het gewenste resultaat op. Het was inmiddels 1898 toen tsaar Nicolaas II andere landen voorstelde om een conferentie over vrede en ontwapening te houden. Dit voorstel was voor de meeste landen een volslagen verrassing maar toen bleek dat de vredesorganisaties die door de burgers waren opgericht toch van grote invloed waren stemden een aantal landen, zij het aarzelend, met het voorstel in. Toen men zocht naar een geschikte plaats om in 1899 een internationale vredesconferentie te houden viel het oog op Den Haag. Koningin Wilhelmina stelde haar zomerresidentie paleis Huis ten Bosch beschikbaar. Op 18 mei 1899 vond in de Oranjezaal van het paleis de opening plaats. Ruim twee maanden werd over verschillende vredesvoorstellen vergaderd waarna op 29 juli 1899 de conferentie werd gesloten. Tot de bekendste gasten die aan de conferentie deelnamen behoorde ongetwijfeld tsaar Nicolaas II. Er werden geen buitenstaanders op de conferentie toegelaten. Een uitzondering werd gemaakt voor de Engelse journalist William Stead, de Russische bankier De Bloch en de Oostenrijkse barones, Bertha von Suttner tevens gravin Kinsky.
 |
 |
|
Zij bezocht al regelmatig bijeenkomsten van de vredesbeweging die te Den Haag werden gehouden. Zij had enkele invloedrijke boeken over dit onderwerp geschreven en had veel contact met de Zweedse uitvinder van het dynamiet Alfred Nobel. Doordat William Stead de conferentie bijwoonde kon hij veel publiceren zodat belangrijke beslissingen van het overleg wereldkundig konden worden gemaakt. Evenals nu profiteerden ook toen de duurdere hotels, zoals Hotel de Doelen, in Den Haag van de aanwezigheid van de gasten.
Hotel De Doelen
Men deed goede zaken. Ook koetsiers verdienden goed aan de conferentie. Bijna dagelijks werden de gasten naar de bossen en duinen gereden, waren er diners, ontvangsten en feesten. Hoewel het de bedoeling was om tot een algehele ontwapening te komen, lukte dat niet. Op 29 juli 1899 werd een slotakte opgemaakt. Hierin stond onder meer dat het de eerste vijf jaren verboden werd om explosieven vanuit ballonnen naar beneden te werpen. Ook werd verboden om gifgassen middels raketten te verspreiden. Waar zien we dat heden ten dage nog steeds gebeuren? Ook mochten er geen dumdumkogels meer worden gebruikt. Overigens een vreemde bepaling alsof gewone kogels niet dodelijk zouden zijn. Omdat de verwachting was dat deze besluiten onvoldoende zouden worden nageleefd, werd het Permanent Hof van Arbitrage ingesteld om hierop toezicht te houden. Alhoewel er niet direct aansprekende resultaten werden geboekt op deze conferentie bleek het toch wel belangrijk dat er op deze manier werd vergaderd en overleg gepleegd. Er werd nu voor het eerst gepraat over oorlog en vrede terwijl er op dat moment geen oorlog werd gevoerd. Op 25 juni 1907 werd de Tweede Haagse Vredesconferentie geopend.
Gebouw van de Tweede Haagse Vredesconferentie
De naam geeft al aan dat het ook nu weer over vrede en recht ging. Hoewel de conferenties niet het gewenste resultaat opleverden, was de naam van de stad Den Haag internationaal gevestigd. Steeds als er voorstellen werden gedaan over vrede en recht werd direct aan Den Haag gedacht als plaats van vergaderen. Dit leidde er toe dat in 1913 het Vredespaleis aldaar werd gebouwd dat de internationale vestigingsplaats werd voor zaken die te maken hadden met betrekking tot het internationale recht en vrede.
Het Vredespaleis
Dat het Vredespaleis nog steeds een belangrijke rol in de samenleving heeft blijkt wel uit o.a. het Internationale Hof van Justitie dat in het Vredespaleis is gevestigd en oorlogsmisdadigers dagvaardt en tracht te veroordelen. In 1934 werden de eerste dienstzegels door dit Hof uitgegeven. Regelmatig komen er nog zegels uit.
 |
 |
|
 |
 |
|
 |
 |
|
 |
 |
|
Overigens ook een ander land dat op een gegeven moment niet direct in oorlog is met andere landen kan worden uitgekozen tot plaats van onderhandeling voor het internationaal recht en vredesbesprekingen. Door de vredesconferenties, de aanwezigheid van het Vredespaleis en de steeds grotere rol die het Internationale Hof van Justitie speelt, is Den Haag uitgegroeid tot het centrum van de internationale rechtspraak. Zo verleent de stad nu gastvrijheid aan het Internationaal Gerechtshof, het Internationaal Strafhof, het Permanent Hof van Arbitrage en het Permanent Hof van Internationale Justitie. Aan het Permanent Hof van Arbitrage is onlosmakelijk de naam verbonden van de Nederlandse jurist Tobias Michel Karel Asser.
 |
 |
|
Hij was in 1911, samen met Alfred Fried, winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede. Deze Nobelprijs werd hem toegekend vanwege zijn rol bij het tot stand komen van het Permanent Hof van Arbitrage op de Eerste Haagse Vredesconferentie. Asser was sinds 1870 lid van de Staatscommissie voor internationaal privaatrecht. Vanaf 1898 bekleedde hij de functie van voorzitter van deze commissie. Tevens was hij mede initiatiefnemer van de Eerste Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht in 1892. Na voorzitter te zijn geweest van meerdere conferenties gericht op vrede en recht, werd hij benoemd tot Minister van Staat. Bij het Internationale Hof van Justitie zijn meer bekende personen hun carrière begonnen. Zo troffen we een brief aan afkomstig van de Japanse ambassade te Brussel gericht aan: Dag Hammarskjöld, toen griffier van het Hof van Justitie. In 1923, toen deze brief verzonden werd, kon hij waarschijnlijk nog niet vermoeden dat hij op 7 april 1953 benoemd zou worden tot de eerste secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Zijn plotselinge dood in 1961 ten gevolge van een vliegtuigongeluk tijdens een vredesmissie in Congo schokte de hele wereld.
Brief aan Dag Hammarskjöld
Gerrit van der Molen
Centrum Philatelisten Vereniging Groningen Emmastraat 5
9722 EW Groningen
Tel: 050 - 525 96 10 info@philatelist.nl