Portzegels "Afgeschreven/Nietig"
	Portzegels "Afgeschreven/Nietig" Onlangs hebt u in het maandblad Flatelie uitgebreide artikelen kunnen lezen over de Nederlandse portzegels. Omdat ik ook al bezig was met een artikel over deze zegels, en dan toegespitst op de stempels afgeschreven en/of nietig, toch in deze Grunopost een artikel over deze zegels. Afgeschreven/nietig Er bestaan diverse soorten stempels "Afgeschreven". Bekend zijn met name de zogeheten Zaanse monografieën. Op de site http://home.tiscali.nl/posthoorn/38-afgeschreven.htm 29-3-2010 schreven Jan Kluft en Willem v.d. Velde een artikel over dit soort stempels die werden gebruikt in de Zaanstreek. Een gedeelte van dit artikel luidt als volgt: “AFGESCHREVEN Bij de herziening van de Postwet in 1870 werd de afzender van een brief verplicht om de verschuldigde portokosten bij vooruitbetaling te voldoen tot aan de plaats van bestemming. Als bewijs van vooruitbetaling werden er postzegels op de brief gehecht. Plakte de afzender te weinig postzegels op de brief dan moest de geadresseerde het ontbrekende porto betalen, hetgeen werd aangegeven doordat het postkantoor van ontvangst op die brief "portzegels" plakte tot het bedrag dat moest worden bijbetaald door de ontvanger. Weigerde de ontvanger de port te betalen dan ging de brief retour afzender en werd op het betreffende postkantoor de opgeplakte portzegel afgeschreven, als bewijs waarvoor er het ovale stempel AFGESCHRE-VEN overheen werd afgedrukt. De postkantoren Zaandam en Wormerveer beschikten over dergelijke stempels. Wormerveer ontving dat stempel bij haar oprichting als postkantoor op 1 sep-tember 1850. Ook Koog Zaandijk en Krommenie kregen dergelijke ovale stempels toen zij tot postkantoor promoveerden.” Afb. 1. Drie voorbeelden van zogeheten Zaanse monografieën Maar waarom werden de stempels “Afgeschreven” en "Nietig" ook in andere plaatsen en soms zelfs allebei gebruikt? Vaak wordt gedacht dat de portzegels alleen maar als “strafport” mochten worden gebruikt. Ze konden echter ook voor de “normale” frankering van poststukken worden gebruikt. Wel werd er een aparte boekhouding bijgehouden van de verkochte portzegels. Maar wanneer ze werden gebruikt voor de heffing van de strafport kwam het regelmatig voor dat het innen van de strafport ten onrechte was of dat het onmogelijk was het geld te innen. Dit moest dan in de boekhouding worden verantwoord. Als bijvoorbeeld de geadresseerde weigerde het poststuk in ontvangst te nemen omdat strafport werd geheven, werd het stuk als onbestel-baar retour worden gezonden en was het niet mogelijk om de strafport te innen. Ook als de geadresseerde niet meer op het adres woonde en onvindbaar was kon de strafport niet worden geïnd. Door middel van de stempels “Afgeschreven” en/of “Nietig” werd dit dan duidelijk gemaakt op de zegels en kon het worden verant-woord in de administratie. Onderstaand een aantal voorbeelden van deze stempels. Afb. 2. Enkele voorbeelden van Afgeschreven Afb. 3. Ten onrechte niet gefrankeerd. Daarom werd strafport geheven. Overigens, op welke lettergreep ligt de klemtoon bij de naam van het bejaardentehuis? Afb. 4. Hoewel het adres een antwoordnummer was, bleek de brief dus niet ongefrankeerd te kunnen worden verzonden Afb. 5. Heffing van de strafport middels een stempel Afb. 6. Een zestal voorbeelden van nietig en/of afgeschreven Omdat, zoals al vermeld, in het maandblad nummer 3 van 2015 het gebruik van de portzegels uitgebreid is beschreven, geef ik in dit artikel alleen een aantal voorbeelden van voorkomende stempels. Gerrit van der Molen		Centrum Philatelisten Vereniging Groningen Emmastraat 5 9722 EW Groningen Tel: 050 - 525 96 10 info@philatelist.nl