Het Panamakanaal
Eeuwenlang droomden de zeevarende landen van een verbinding tussen de Atlantische Oceaan en de Stille Oceaan maar pas in 1898 werd de noodzaak van die verbinding duidelijk zichtbaar. In dat jaar, tijdens de Spaans-Amerikaanse oorlog moest het slagschip U.S. Oregon 14.000 mijl in twee maanden afleggen om vanuit Californië naar Florida te varen. Het was duidelijk dat als de Verenigde Staten alert wilden zijn in tijden van oorlog en een gunstige handelsroute wilden hebben in vredestijd, ze òf twee oorlogsvloten moesten bouwen òf een kanaal moesten graven.
Dat kon niet zo maar omdat er zich allerlei complexe internationale problemen voordeden maar in 1903 was het zover dat de pas onafhankelijk geworden staat Panama een verdrag ondertekende met president Theodore Roosevelt over de aanleg van het kanaal waarmee twee jaar later een begin werd gemaakt. Het zou negen jaar kosten voor het kanaal gereed was. Verschrikkelijke hitte, aardverschuivingen, technische problemen en ziektes die duizenden arbeiders troffen maakten de aanleg tot een hel. Het gehele project dreigde te mislukken tot een aantal specialisten zich met de bouw van het kanaal ging bemoeien. De belangrijkste waren: H. F. Hodges die de leider werd van de Isthmanian Canal Commission die toezicht hield op de voortgang van de bouw. George Washington Goethals, een briljante ingenieur en organisator, Dr. W. C. Gorgas die de dodelijke tropische gele koorts wist te bedwingen en John F. Stevens die het revolutionaire sluizensysteem ontwikkelde.
Afb. 1: Kaart van Panama en Kanaalzone met het Panamakanaal
Toen het Panamakanaal op 15 augustus 1914 werd geopend werd pas duidelijk hoeveel duizenden zeemijlen konden worden bespaard. De afstand over zee van New York naar San Francisco werd 8000 zeemijl korter en de route van New York naar westkust van Zuid-Amerika 4000 zeemijl. Er werd een vedrag gesloten waarbij de Verenigde Staten de Kanaalzone voor eeuwigdurend leasden met de bepaling dat het kanaal "open en vrij was voor handels- en oorlogsschepen van alle landen onder dezelfde voorwaarden". Meer dan zestig jaar lang is het kanaal een passage van onschatbare waarde geweest voor alle scheepvaart ter wereld en ondanks de vele naoorlogse technologische ontwikkelingen is het nog steeds een van de grootste prestaties van de mensheid.
Afb. 2: Dwarsdoorsnede van het Kanaal
Afb. 3: Deel van het Kanaal
Afb. 4: Sluis in het Kanaal
Afb. 5: Eerste-dag envelop
In 1978 is een nieuw verdrag tussen Panama en de Verenigde Staten gesloten dat het einde van een tijdperk markeert en de start vormt van een nieuwe Pan-Amerikaanse relatie. Door een wet die het Amerikaanse Congres heeft aangenomen is de Kanaalzone vanaf het jaar 2000 overgedragen aan de republiek Panama. Ter gelegenheid van de overdracht hebben zowel de Kanaalzone als de republiek Panama postzegels uitgegeven. De Kanaalzone eerde de ontwerpers en uitvoerders van het project met een zegel, evenals president Theodore Roosevelt. Daarnaast is er een afbeelding van de baggermachine "Cascadas" die de blokkades in het landschap uitgroef waarmee de doorgang in het kanaal mogelijk werd. Het zijn meteen de laatste zegels die de Kanaalzone heeft uitgegeven omdat die nu onder de republiek Panama valt.
De eerste-dag-envelop is per schip door het Panamakanaal vervoerd en is afgestempeld op 16 juni 1978 ter gelegenheid van het bezoek van president Jimmy Carter aan de Kanaalzone.
Afb. 6: Souvenirsheet
 |
 |
 |
 |
In de eerste driedubbele combinatie van de republiek Panama wordt de ondertekening van de overdracht van de Kanaalzone afgebeeld. Hier is aan de linkerkant de Amerikaanse president Jimmy Carter nog te herkennen.
John Tolsma
Centrum Philatelisten Vereniging Groningen Emmastraat 5
9722 EW Groningen
Tel: 050 - 525 96 10 info@philatelist.nl