Inverted Jenny of hoe een dubbeldekker de postzegelwereld op zijn kop zette
Het beroemdste kleinood uit de Amerikaanse filatelie is ongetwijfeld "the inverted Jenny", letterlijk vertaald: "de omgekeerde Jenny". Niet alleen het ontstaan maar ook de wederwaardigheden die daarna plaatsvonden zijn de moeite waard nog eens verteld te worden. (afb. 1)
William T.Robey, een inwoner van Washington kon zijn geluk niet op, toen hij op 14 mei 1918 het postkantoor uitliep met een compleet vel van de beroemdste Amerikaanse misdruk, de 24 c luchtpostzegel met een omgekeerd middenstuk oftewel "the inverted Jenny". In dat jaar werden er drie zegels uitgegeven, gewijd aan de dubbeldekker die door Curtis Jenny ontwikkeld en gebouwd was. De hoogste waarde daarvan was de 24 c, die bedoeld was voor frankering van luchtpost op de eerste regelmatige luchtlijnen in de Ver. Staten. Robey was die dag al eerder op het postkantoor geweest om deze zegels te kopen maar kreeg toen een aantal zegels aangeboden waarvan hij ontdekte dat ze wat gedecentreerd waren. Die wilde hij niet. De loketbeambte stelde hem toen voor later op de dag terug te komen als er een nieuwe voorraad voorhanden was. Bij zijn tweede bezoek was Robey stomverbaasd een compleet vel van 100 zegels te vinden met het vliegtuigje op zijn kop. Hij kocht onmiddellijk het hele vel en ging meteen bij andere postkantoren langs om te zien of daar ook dergelijke misdrukken werden verkocht. Hij vond er geen één meer.
The inverted Jenny in een blok van vier met nummer 8493 nog deels te zien
Het nieuws van Robey's vondst deed natuurlijk snel de ronde en het Ministerie van Posterijen gaf opdracht de verkoop van de zegels van 24 c onmiddellijk te staken om te onderzoeken of er meer vellen verkeerd gedrukt waren. Maar ook dat onderzoek leverde niets op. Robey weigerde beslist het aanbod van een inspecteur van de Posterijen om het vel voor het ministerie terug te kopen en hield zijn vondst voor zichzelf. Uiteraard wilde hij zijn ontdekking wel te gelde maken en na lang onderhandelen verkocht hij het vel voor $ 15.000,-- aan Eugen Klein uit Philadelphia. Deze voorzag de zegels allemaal van een nummer, zodat de plaats van de zegels in het vel vaststond en verkocht ze toen door aan kolonel Edward H.R.Green voor $ 20.000,--. Green zag geen reden het vel intact te houden en verdeelde het in blokken. Zelf hield hij een blok van acht met het plaatnummer, 3 speciale blokken van vier en 18 losse zegels, waarvan 13 hoek- of randstukken waren; in totaal 48 zegels. Het blok van acht werd later verkocht en verder verdeeld net als één van de blokken van vier dat gekocht werd door Raymond H.Weill, een postzegelhandelaar uit New Orleans. Maar het verhaal gaat verder. In 1955 werd één van de blokken van 4 gestolen op de jaarvergadering van de American Philatelic Society. De dame die eigenaresse was van het blok bepaalde in haar testament dat als het blok teruggevonden werd, het geschonken moest worden aan de Philatelic Research Library (de bibliotheek gespecialiseerd in filatelistisch onderzoek, zeg maar de Amerikaanse bondsbibliotheek). In 1977 werd één zegel van het blok teruggevonden, dankzij het nummer die mr Klein er op gezet had. Dit zegel werd in 1981 voor $ 115.000,-- verkocht. De opbrengst ging naar de genoemde bondsbibliotheek. Sindsdien is ook een tweede zegel ontdekt en het onderzoek naar de andere twee is nog steeds gaande. In 1979, aan het begin van de investeringswoede in postzegels als beleggingsobject, betaalde een zakenman $ 500.000,-- voor één van de blokken van vier. Toen het weer geveild werd in 1982, dus 3 jaar later, was de markt voor postzegels ingestort en het blok bracht nog maar $ 175.000,-- op. Drie blokken van vier werden op 12 oktober 1989 geveild bij Christie's in New York. Het blok met het plaatnummer bracht $ 1.100.000,-- op, twee andere blokken resp. $ 550.000,-- en $ 528.000, --. Daarna zijn er geen "Inverted Jennys" meer aan veilingen aangeboden. Wel kwam de zegel kortgeleden in het nieuws toen een Amerikaanse verzamelaar, die kennelijk de kluts een beetje kwijt was, een exemplaar van de Inverted Jenny gebruikte om een brief naar een relatie te versturen. De brief was weliswaar correct gefrankeerd met een zegel van 24 c maar de waarde van de postzegel, geschat op $ 100.000,--, lag wel iets boven de frankeerwaarde!
Dus niet alleen de ontdekking van het vel met de "Inverted Jenny" was opzienbarend, ook de zwerftocht die de zegels daarna maakten, spreekt tot de verbeelding. Dat zullen deze zegels met hun eigenaardige op de kop vliegende dubbeldekkertje ook in de toekomst wel blijven doen. Al was het maar omdat ze iets laten zien van de droom van iedere verzamelaar om op een mooie dag zijn eigen misdruk te vinden.
John Tolsma
Centrum Philatelisten Vereniging Groningen Emmastraat 5
9722 EW Groningen
Tel: 050 - 525 96 10 info@philatelist.nl