Het eiland van de rode rotsen: Helgoland
Veel verzamelaars kennen ongetwijfeld het eiland Helgoland van naam of zijn er zelfs wel eens geweest. Maar hoeveel leden er binnen onze vereniging zijn die dit eiland ook tot hun verzamelgebied rekenen, weet ik niet. Het is namelijk moeilijk om aan goed (niet vervalst) materiaal te komen.
Eerst iets over de geschiedenis van dit eiland
Helgoland, in het noordfries “Lunn” en in het latijn “Terre Sacra” (Heilig land) is een eiland in de Noordzee. Het is het enige eiland in volle zee dat behoort tot Duitsland. De Duitse waddeneilanden en het Oostzee-eiland Rügen liggen immers heel dicht onder de kust. Het ligt ongeveer 70 km uit de kust in de Duitse Bocht. Het behoort tot de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein. Het is maar een klein eiland en heeft weinig zandstrand maar vooral de roodgekleurde rotskust heeft bekendheid aan dit eiland gegeven. Een duidelijk herkenningspunt is de Lange Anna, een 61 meter hoge rotspunt die overigens dreigt om te vallen.
Het eiland kent ruim 1200 bewoners en leeft voornamelijk van het toerisme. Vanuit diverse havens, waaronder de Eemshaven, varen dagelijks veerboten van en naar het eiland. Op het kleine eilandje Düne bevindt zich een vliegveld met een vliegverbinding met het vasteland.
Hoe is Helgoland aan zijn naam gekomen?
In de tijd van de zendelingen Willibrordus (rond 700) en Liudger (rond 785) stond het eiland bekend onder de naam Fositesland. Men kende destijds een hoge mate van verering van de Friese god Fosite. Fosite of Foseti is in de Germaanse mythologie een Noorse god gewijd aan de rechtspraak. Aangenomen wordt dat de Noorse eredienst voor deze god in verband staat met een soortgelijke dienst in de Friese wereld, waar de god opduikt onder de naam Fosite of Foseti. Wellicht vond de Noorse eredienst via de handel overzee daar ook zijn oorsprong. De naam houdt verband met het Friese (of algemeen Germaanse) woord voor "voorzitter".
Bestuur
Helgoland kent een ietwat vreemde bestuursgeschiedenis omdat het tot verschillende landen heeft behoort.
Volgens overlevering zou rond 700 de Friese koning Radboud op het eiland een tijd zijn zetel hebben gehad. Waarschijnlijk werd in de 8e en/of 9e eeuw het eiland vanuit Oost-Friesland gekoloniseerd. De huidige bewoners spreken nog altijd een Noord-Fries dialect, het Helgolands ofwel het Halunder Freesk. Het werd ingelijfd bij het Vikingenrijk en was in de tijd van de Hanze vooral berucht als piratennest.
Alhoewel de Britten in 1807 het eiland op de Denen veroverden behoorde het eiland tot 1814 (Vrede van Kiel) bij Denemarken. Door de Britten werd het eiland ook wel Heligoland genoemd, de naam die ook op de zegels uit de 19e eeuw staat. Op 1 juli 1890 kwam te Berlijn het Zanzibarverdrag tot stand. Dit hield in dat de Duitsers Helgoland van Engeland kregen en in ruil daarvoor Zanzibar. Keizer Wilhelm II heeft van het eiland een marinesteunpunt gemaakt. Het heeft in de Tweede Wereldoorlog veel te lijden gehad en moest worden ontruimd. De Royal Air Force wierp in april 1945 circa 7000 bommen af op het eiland dat daardoor totaal verwoest werd. Na de oorlog gebruikte R.A.F. het eiland voor schietoefeningen. Pas in 1952 mocht de bevolking, na lang aandringen, terugkeren.
Postzegels
 |  | |
 |
||
De postzegels die van 1867 tot 1890 werden uitgegeven worden tot de Oud-Duitse staten gerekend. Dat is vreemd want Helgoland was toen een Britse kroonkolonie en de postzegels tonen dan ook het portret van de Britse koningin Victoria.
Al vanaf 1796 was er op het eiland een Hamburgs postagentschap gevestigd dat ook onder de heerschappij van de Britten gewoon bleef functioneren.
De verzamelaar van de zegels van Helgoland heeft een probleem. Om aan goed materiaal te komen is het noodzakelijk altijd een keuringscertificaat te hebben omdat heel veel zegels en stempels zijn vervalst. Ondergetekende heeft zelf wel zegels met op de achterzijde een stempeltje van echtheid, maar ook dan geldt nog: een certificaat geeft pas doorslag betreffende de echtheid.
Mee aan de hand van wat voorbeelden van zegels en afstempelingen hoop ik u een kleine indruk te hebben gegeven van een moeilijk maar toch interessant verzamelgebied.
Gerrit van der Molen
Centrum Philatelisten Vereniging Groningen Emmastraat 5
9722 EW Groningen
Tel: 050 - 525 96 10 info@philatelist.nl