Elten, bij welk land hoort deze plaats?
	Elten, bij welk land hoort deze plaats? Regelmatig treft Bé Buring weer iets bijzonders aan in zijn aankopen van doosjes met ansichtkaarten. Deze keer waren dat ansichtkaarten van Elten. Het betreft foto's van gebouwen in de periode dat Elten op Duits grondgebied ligt en dezelfde gebouwen op Nederlands grondgebied. Hoe kan dit? Afb 1: Voor- en achterkant van een ansichtkaart met daarop de Berg-strasse Afb. 2: De Bergstraat tweetalig op een ansichtkaart Afb 3: Voor- en achterkant van een kaart van Elten Afb 4: Voor- en achterkant van een ansichtkaart met daarop het stadhuis en de R.K. Kerk Een bekend gevolg van het tekenen van een vredesverklaring na een oorlog is vaak het opnieuw instellen van de landsgrenzen van een aantal landen die bij de oorlog betrokken waren. Elten is een aan de noordoever van de Rijn gelegen Duits dorpje in de ge-meente Emmerich, dat dicht tegen de Nederlandse grens ligt in de buurt van Lobith. Het behoort tot de deelstaat Noordrijn-Westfalen en ligt noordwestelijk van Emmerich en zuidwestelijk van het Nederlandse 's-Heerenberg. Hoog Elten, op een hoogte van 82 meter, ligt op de uitlopers van het in Nederland gelegen Montferland. Afb. 5: Hoog-Elten in vogelvlucht Afb. 6: Een bordje in Elten geeft het uitzicht op de nieuwe grens aan, 1949 In de Middeleeuwen behoorde Elten tot het bezit van het Hertogdom Gelre. In 1355 werd het dorp gevoegd bij het Hertogdom Kleef. Vervolgens komt Elten in 1666 in het bezit van Brandenburg. In 1701 wordt het dorp Pruisisch bezit. Was het land rond Kleef voordien nog Nederlandstalig, na de Pruisische annexatie neemt de invloed van het Duits als officiële taal sterk toe. In 1815, na de napoleontische oorlogen, wordt het dorp geheel Duitstalig. Het dorp is aan drie kanten omgeven door Nederland. Op 23 april 1949 wordt het ter compensatie voor de Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog aan Nederland toegewezen. Dit heeft geduurd tot 1 augustus 1963 toen het weer Duits werd. Thans is Elten een dorp waar de Duitse en Nederlandse inwoners samen een hechte gemeenschap vormen. De Nederlandse 'grensarbeiders' zijn vooral werkzaam in de regio Arnhem. Butternacht Van de overgang van Nederland naar Duitsland hebben veel exporteurs geprofiteerd. Op 31 juli 1963 plaatsten zij veel vrachtwagens met te exporteren goederen (voornamelijk boter) in het Nederlandse Elten. De volgende dag stonden de vrachtwagens met de goederen, zonder maar een meter te hoeven rijden en, het belangrijkste, zonder een cent aan invoerrechten te moeten betalen, in Duitsland. De vermoedelijke winst bedroeg 50 tot 60 miljoen gulden. Dit was volkomen legaal. Daarom wordt deze gebeurtenis dan ook de Eltener Butternacht genoemd. Verkeer en vervoer Verder is Elten bekend als grensovergang waar de Nederlandse A12 aansluit op de Duitse A3. Afb. 7: Grensovergang bij Elten Elten had tussen 1856 en 1966 een treinstation aan de spoorlijn Arnhem - Emmerich. Sinds 1 juli 2019 is er het nieuwe station Elten. Afb. 8 en 9: Het station Elten vroeger en nu Hier is duidelijk te zien dat, zoals op heel veel plaatsen, een “nostalgisch” stationsgebouw is vervangen door een moderne versie. Enkele maanden geleden zag ik een documentaire over Elten op Omroep Gelderland. Hieronder een weergave van deze documentaire. ©OmroepGelderland EMMERICH AM RHEIN - Gelderland had ooit een berg die door toeristen maar al te graag bezocht werd. De Eltenberg, gelegen in het grensplaatsje Elten, lag namelijk ooit op Nederlands grondgebied. In het Omroep Gelderland-programma Straal Voorbij wordt een kijkje ge-nomen in het voormalige Nederland. Na de Tweede Wereldoorlog waren er plannen om Duitsland helemaal op te knippen. Daar wilde Nederland ook aan mee doen, om grote delen van Duitsland aan ons land toevoegen. Het plan bleek te radicaal, want het lukte niet. Nederland werd afgescheept met twee 'postzegels' Duits grondgebied. Veertien jaar lang had Nederland een stuk land dat zo'n 800 meter lang was. En daarbij hoorde de berg. Door de goede ligging en het mooie uitzicht over de Rijn werd het een toeristische trekpleister. Elten was vroeger van Nederland, en stiekem nog steeds een beetje. Het plan was ook om alle Duitsers weg te sturen. Dat is niet gebeurd, ze profiteerden er juist van. De Nederlanders spekten zelfs de (voormalige) Duitsemiddenstand. En daar waren ze wel blij mee. Alle teksten, voor de toeristen, werden in het Nederlands en in het Duits geschreven. Dat is tot op heden niet veranderd. Duitsland heeft Elten weer teruggekregen, maar wie door de grensplaats rijdt ziet vooral gele kentekenplaten. 'Het plan van toen is niks geworden. Maar via de achterdeur is het wel gelukt. Door de hoge grond- en huizenprijzen hebben veel Nederlanders vlak over de grens een huis gekocht. En daarom is Elten stiekem toch een beetje Nederlands', legt presentator Hans Jungerius uit. Afb 10: Afstempeling van Elten op Nederlandse briefkaarten Gerrit van der Molen Bron: diverse artikelen op internet, kaarten van B. Buring en uitzending Omroep Gelderland		Centrum Philatelisten Vereniging Groningen Emmastraat 5 9722 EW Groningen Tel: 050 - 525 96 10 info@philatelist.nl