Sir Arthur Conan Doyle de, schepper van Sherlock Holmes
22 Mei 2009 was het precies 150 jaar geleden dat Sir Arthur Conan Doyle in Edinburgh werd geboren. Hij studeerde aan de Universiteit van Edinburgh en kreeg zijn artsenbul in 1881; hij maakte reizen naar de poolstreken als scheepsarts en naar Afrika als legerarts tijdens de Boerenoorlog, waarna hij een praktijk begon in Southsea (Portsmouth). Voor zijn postdoctorale studie ging hij naar Wenen, waar hij besloot zich te specialiseren in de oogheelkunde en in 1891 begon hij een praktijk als oogarts in West End in Londen. Als beginnend oogarts had hij maar weinig patiënten en om de tijd te doden begon hij korte verhalen te schrijven. Ze waren zo goed dat het blad “The Strand Magazin” vanaf juli 1891 een jaar lang elke maand een verhaal van hem publiceerde.
Conan Doyle introduceerde hierin zijn hoofdfiguur Sherlock Holmes en zijn goedhartige en wat naïeve verteller Dr. Watson. Model voor Holmes, de belezen, muzikale, wat arrogante maar super intelligente detective, een excentrieke vrijgezel, stond Joseph Bell, een chirurg bij wie Doyle college had gelopen aan de Universiteit van Edinburgh.
De dood van Sherlock Holmes
Conan Doyle had na een serie verhalen over Sherlock Holmes eigenlijk wel genoeg van zijn held. Hij wilde graag meer serieuze romans gaan schrijven en daarom liet hij Holmes in 1893 in het verhaal “The final problem” vermoorden. Holmes stort in Oostenrijk van een steile bergwand bij de Reichenbach-watervallen en sterft.
Het bleek voor Doyle niet het laatste probleem want geen van zijn latere boeken had zoveel succes. Op verzoek van vele lezers schreef hij in 1901-1902 een nieuwe roman met Sherlock Holmes als hoofdfiguur: “The hound of the Baskervilles.
Hij suggereerde dat dit verhaal zich had afgespeeld vóór de geschiedenis van “The final problem”. De roman was meteen een bestseller en voor verdere introductie van Holmes waren geen trucs meer nodig. In 1903 publiceerde hij “The Adventure of the Empty House” een verhaal dat weer verscheen in “The Strand Magazin” maar dat later met andere verhalen gebundeld is in “The return of Sherlock Holmes”.
Het verhaal is een variant op het beroemde verhaal van Edgar Allen Poe “The Murder in the Rue Morgue”. Ook hier is een moord gepleegd in een kamer op de eerste verdieping die van binnen uit op slot is gedaan. Bovendien is er geen wapen te vinden hoewel het slachtoffer door een schot in het hoofd gestorven is. Uiteraard weet Holmes deze zaak tot een goed einde te brengen. In totaal schreef Conan Doyle 4 romans en 56 verhalen rond Sherlock Holmes.
Conan Doyle was behalve schrijver en arts ook een beroemd historicus met speciale aandacht voor de Boerenoorlog in Zuid-Afrika en de Eerste Wereldoorlog. Voor zijn werk over de Boerenoorlog, waarin hij de deelname van Engeland aan die oorlog rechtvaardigde, werd hij zelfs in de ridderstand verheven, vandaar Sir Arthur Conan Doyle. Daarnaast was hij uitvinder en vernieuwer. Hij bepleitte bijv. het gebruik van stalen helmen in de oorlog en introduceerde de skisport in Engeland. Nadat zijn zoon in WO I sneuvelde, richtte hij zich gedurende de laatste jaren van zijn leven op het spiritisme waarover hij o.a. schreef “The History of Spiritualism” (1926)
Zijn bekendste werken
Het eerste werk van Conan Doyle dat succes had was “A Study in Scarlet”. Het eerste deel wordt verteld door ene Dr Watson, een hulpchirurg die in India gewond is geraakt en nu teruggekeerd is naar Engeland. Hij zit in geldnood en is op zoek naar een kamergenoot omdat hij alleen de huur niet kan betalen. Door een toevallige ontmoeting met een collega komt hij in contact met Sherlock Holmes die ook op zoek is naar woonruimte. Samen vinden ze een appartement op Bakerstreet 221b, waar ze meteen intrekken. Het adres komt in vele verhalen weer terug en het werd aan het begin van de 20e eeuw zelfs een soort pelgrimsoord voor Sherlock Holmes-liefhebbers. Holmes en Watson onderzoeken op verzoek van Scotland Yard de moord op Enoch Drebner. De sleutel voor de oplossing van het raadsel zit in het woord “RACHE” dat met bloed op de muur van de kamer is geschreven.
Tijdens het onderzoek vindt nog een moord plaats. Holmes legt een verband met de Mormonengemeenschap in Utah (VS) en weet beide moorden op te lossen.
In “The Adventure of the Speckled Band” (Het avontuur van de gespikkelde lint), dat in 1892 werd gepubliceerd, zoekt een jonge vrouw die op het punt staat te trouwen de hulp van Holmes omdat ze bang is hetzelfde lot te ondergaan als haar zuster die vlak voor haar huwelijk werd vermoord. Sherlock Holmes besluit de nacht wakend door te brengen in de kamer van de angstige vrouw waar ook haar zuster is vermoord. Midden in de nacht hoort hij een vreemd geluid en slaat hij met zijn stok een giftige moerasadder dood.
Dan begrijpt hij wat de betekenis was van de laatste woorden van de zuster en kan hij haar moordenaar aanwijzen.
In juni 1893 publiceert “The Strand Magazin” het verhaal “The Reigate Squire”. Dr Watson vertelt daarin dat Sherlock Holmes op een vakantieadres zit om bij te komen van een moeilijk onderzoek. Als hij hem daar bezoekt, wordt hij geconfronteerd met een aantal berovingen en een moord. Als Holmes toch op onderzoek uitgaat vindt hij een papiersnipper in de hand van het slachtoffer. Dankzij zijn vakkundigheid weet hij de bijbehorende brief op te sporen en het raadsel op te lossen.
Het is grappig om te zien dat veel Engelse detectiveseries nog steeds gebouwd zijn op dit soort verhalen. Een politieman is met vakantie, krijgt lucht van een misdaad en gaat er toch op af. In de televisieserie CSI is een snipper papier of een plantenrest in de zool van de dader al genoeg om voldoende bewijs tegen hem te verzamelen. Elementen die door Conan Doyle zijn geïntroduceerd.
In 1993 gaf Groot-Brittannie een serie van 5 zegels uit over de verhalen van Conan Doyl met Sherlock Holmes als held. Het leuke is dat in elk van de zegels, die allemaal een scene uit een boek weergeven, een letter verborgen zit, hier bijv. op de rug van een boek in de boekenkast, de E. Samen vormen de letters de naam DOYLE.
 |
 |
 |
De verhalen van Sir Arthur Conan Doyle zijn wereldberoemd geworden en in vele talen vertaald. Daarnaast zijn een groot aantal ervan verfilmd. Moderne detectiveschrijvers doen nog steeds graag hun inspiratie op bij deze superspeurder.
John Tolsma
Lit. B.Sole – Sir Arthur Conan Doyle, British Philatelic Bulletin volume 46, mei 2009
H.Pearson-Conan Doyle, The Life and Art 1977
Centrum Philatelisten Vereniging Groningen Emmastraat 5
9722 EW Groningen
Tel: 050 - 525 96 10 info@philatelist.nl